Konu Özeti: Testisteki toplardamarların varisleşmesiyle birlikte görevlerini yerine getirememesi ve kirli kanın testisten uzaklaşamaması sonucu varikosel oluşur. Bacaklarda görülen varisli damarlar ile benzerlik gösteren rahatsızlık, genellikle genç erkeklerde görülmektedir.
Erkeklerde oluşan kısırlığın (erkek infertilitesi) hastalığının en sık görülen ve düzeltilebilen nedenlerinin başında bu hastalık yer alır. Varikosel belirtileri çeşitli semptomlar ile ortaya çıkar. Genellikle erişkin erkeklerin %20’sinde görülmektedir. İlerleyici bir rahatsızlık olmakla birlikte testis gelişiminde gerilemeye; sperm yapımını bozarak çocuk sahibi olamamaya neden olur.
Varikosel Nedir?
Son derece yaygın bir hastalık olan varikosel, erkeklerde testisleri koruyan gevşek cilt torbası olan erbezi torbaların, şişerek genişlemesi ve büyümesi durumudur. Çoğunlukla sol testiste, testislerin üst kısmında görülür. Uzanırken belli olmayabilir ancak ayakta gözle görülebilecek seviyeye gelir. Parmak ile bölgeye dokunulduğunda da kitle hissedilmektedir. Erkeklerin yüzde 10 ila 15’i arasında hastalığa rastlanmak mümkündür.
Üroloji Alanında 20 Yıllık Deneyimi İle Op. Dr. Serhat Dönmezer Varikosel Hastalığını Anlattı
Geçmişten günümüze birçok başarılı operasyona imza atan Op. Dr. Serhat Dönmezer, üroloji alanında hizmet vermektedir. Op. Dr. Serhat Dönmezer; prostat kanseri, prostat büyümesi, prostatit, mesane kanseri, böbrek kanseri, böbrek üreter taşı, testis kanseri, üretra darlığı, cinsel isteksizlik, penis eğriliği, sertleşme sorunu, erken boşalma, inmemiş testis, varikosel, hidrosel ve infertilite gibi hastalıkların tedavisinde birçok başarılı operasyona imza atmıştır.
Kapakçık sistemi bozuk olan bir erkekte testisin etrafındaki damarlarda genişleme olması varikosel olarak tanımlanmaktadır. İlerleyici bir hastalık olarak bilinmektedir. Hastalığın tedavisinde günümüzde mikro cerrahi uygulanmaktadır. Tedavinin erken sürede başlaması ve başarılı sonuçlar alınabilmesi için hastanın belirtileri fark etmesi durumunda mutlaka üroloji alanında uzman bir hekime danışması gerekir.
Varikosel Neden Olur?
Hastalığın neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Hekimler tarafından hastalığın tam olarak neden ortaya çıktığı netleşmese de testislere kan getiren ve götüren damarlar içindeki kapakçık yapılarındaki bozukluğun yol açtığı düşünülmektedir. Ergenlik dönemindeki erişkin bireylerde ortaya çıkan hastalık çoğunlukla sol tarafta görülse de bazı durumlarda hem sol hem sağ taraflı çift varikosel ortaya çıkabilir.
Varikosel Belirtileri Nelerdir?
Klinik olarak tanınması oldukça kolay olan hastalığın belirtileri, gözle görülebilir. Hastalığın en yaygın belirtisi testis üzerinde damar genişlemelerinin ortaya çıkmasıdır. Ayrıca şişlik, kabarıklık, testiste ağrı oluşması gibi semptomlarda hastalığın belirtileri arasında yer almaktadır. Hastalığın tanısı ve tedavisinde belirtilerin erken fark edilmesi önemlidir.
Varikosel belirtileri arasında yer alan şişlik ve kabarıklık, damarlardaki genişleme sonucunda ortaya çıkar. Damarlarda oluşan genişleme ilerleyen durumda gözle görülebilecek kadar belirginleşir ve bacaklarda görülen varisi andıran bir şekle bürünür. Ayrıca hastalığın belirtileri arasında terleme, sıcaklık hissi de görülebilir. Bazı hastalarda testislerin küçülmesi durumuna nadir de olsa rastlanmaktadır.
Hastalığın Teşhisi Nasıl Konulur?
Hastalığın teşhis edilebilmesi için öncelikli olarak hekim tarafından muayene gerçekleştirilir. Hekim, parmak muayenesi ile testisin üzerine dokunduğunda kitle yeterince büyükse doktor kitleyi kolaylıkla hissedebilir. Kitlenin yeterince büyük olmadığı durumlarda hasta ayağa kaldırılarak parmak muayenesi ile testisin üzerine dokunulur.
Hastalığın teşhisinde fiziksel muayenenin yeterli olmadığı durumlarda alanında uzman hekim tarafından testis torbasına ultrason testi yapılmasını istenebilir. Hastaya uygulanan ultrason testi esnasında vücudun iç kısımlarının fotoğraflarının çekilmesi için ses dalgaları kullanılır. Özellikle genç yaştaki hastalarda tedavinin nasıl gerçekleşmesi gerektiğini konusunda ultrason testinden yararlanılmaktadır.
Varikosel Dereceleri Nelerdir?
Varikosel teşhisinde hastaya uygulanan fiziki muayeneye göre hastalık 3 dereceye ayrılmaktadır. Bu dereceler şu şekildedir;
- Derece: Hastalığın en hafif derecesidir. Hekimin elle muayenesinde hasta ayakta muayene edilerek ancak öksürük/ıkınma gibi manevralarla hissedilmektedir.
- Derece: Ayakta muayene esnasında hastanın karın içi basıncını artırmaya gerek olmadan el ile muayene esnasında anlaşılmaktadır.
- Derece: Hastalığın en ağır derecesidir. Bu derece de ayakta muayene esnasında gözle görülebilen varisli damarlar bulunur.
Varikosel Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bu hastalığa sahip her erkeğin cerrahi müdahale ile tedavi edilmesi gerekmeyebilir. Varikosel tedavisi genellikle sperm kalitesinde iyileşmeye neden olmaktadır. Günümüzde hastalığın tedavisinde mikro cerrahi uygulanmaktadır. Ameliyatında kasık bölgesinden yapılan yaklaşık 2-3 cm’lik kesi ile testis damarlarına ulaşmak ve hasta damarları bağlayarak iptal etmektir. Önceleri tedavi de uygulanan Laparoskopik, Robotik ve Radyolojik Embolizasyon yöntemlerinde istenilen sonuçlara ulaşılamaması sebebi ile günümüzde bu ameliyat yöntemleri uygulanmamaktadır.
Mikro cerrahi tekniği sayesinde hastalığın tekrar etme ihtimali %1’dir. Diğer ameliyat yöntemlerinde ise hastalığın tekrar etme olasılığı oldukça yüksektir. Ameliyat mikroskobu kullanılarak yapılan mikro cerrahi yönteminde genel anestezi ya da bölgesel anestezi ile yapılabilir. Ayrıca tedavi de uygulanan mikro cerrahi yönteminde 1. yılda gebelik oranı %43 iken 2. yılda %60’lara varabilmektedir.
Hangi Hastalar Tedaviden Yararlanabilir?
Varikosel tedavisi uzman üroloğun onay vermesi durumunda yapılmaktadır. Herkes için ihtiyaç duyulan bir durum değildir. Tedaviden yararlanmak isteyen hastalar şu şekilde sıralanabilir;
- Çocuk sahibi olamamış çiftlerde varikoselli erkekler,
- Hastaya uygulanan sperm tahlilinde anormal bulgular gösteren hastalar,
- Daha önce çocuk sahibi olmuş ancak şimdi çocuk sahibi olamayan ve tanı almış hastalar,
- İlerleyici bir hastalık olması nedeniyle 2. ve 3. Derece yani yüksek dereceli olan bekar hastalar,
- Ağrısı başka tedavilerle geçmeyen varikosel hastaları da cerrahi operasyondan yararlanabilir.
Ameliyat Sonrası Hasta Nelere Dikkat Etmelidir?
Ameliyat sonrası hastalar 1 günlük dinlenmeden sonra günlük işlerine dönebilir. Ancak hastaların 1-2 hafta sonra cinsel yaşama, 2-4 hafta sonra ağır iş yaşamına ve spor faaliyetlerine izin verilmektedir. Tedavi süreci sonrasında hasta belirli aralıkla hekime muayene olmalı, olgular düzenli olarak izlenmelidir.
Ergenlik çağındaki hastalar yılda bir kez rutin muayene ve tetkik yaptırmalıdır. Erişkin hastalar ise çocuk sahibi oluncaya kadar 3 ayda bir alanında uzman üroloji hekimine muayene olmalıdır. Ameliyat sonrası çocuk sahibi olunamasa bile aşılama veya tüp bebek gibi üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinin hastalara faydası olmaktadır.
Varikosel Ağrısı Nasıl Geçer?
Hasta da küçük çaplı rahatsızlığa neden olan ancak doğurganlığını etkilemeyen bir varikosel varsa hastanın ağrısını hafifletmesi için doktorun önerdiği ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Varikosel ağrısı kasık bölgesinde rahatsız edici hafif dereceleri ağrılardan şiddetli ve keskin ağrılar olmak üzere değişik yelpazede hissedilebilir.
Bazı durumlarda ağrı aynı tarafta bacağa da yayılabilir. Hastanın almış olduğu ağrı kesiciler ile ağrı hafifleyebilir ancak ilaç etkisi geçtiği zaman ağrı tekrarlayabilir. Hastanın ağrısını hafifletmek amacıyla kan basıncını azaltmak ve damarların genişlemesini engellemek üzere sıkı bir iç çamaşırı veya atlet kayışı giymek, varis çorabına benzer bir etki yaratarak bazı vakalarda ağrı veya rahatsızlığın ortadan kalkmasına yardımcı olabilmektedir. Varikosel ağrısı uzun süre ayakta durmak, yol yürümek, egzersiz, cinsel aktivite sonrası daha belirgin olarak hissedilebilir.
Varikosel Daha Çok Kimlerde Görülür?
Hastalığın ortaya çıkma nedeni tam olarak bilinmemektedir ancak hastalığın oluşmasına etki eden bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bu risk faktörlerini taşıyan kişilerde hastalık daha sık görülebilir. Hastalığın oluşmasına etki eden risk grupları arasında;
- Şişman kişiler,
- Yüksek ağırlıklı, karın için basıncı artırarak spor yapan kişiler,
- Kronik astımı ve kronik öksürük nöbetleri geçiren kişiler,
- Kronik kabızlık rahatsızlığı olan kişiler,
- Ayakta kalmayı gerektiren meslek gruplarına çalışan kişilerde daha sık görülmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Varikosel rahatsızlığı ile ilgili hastaların ve hasta yakınların sıkça sorduğu sorular;
Varikosel Olan Bir Erkeğin Çocuğu Olur Mu?
Varikosel ameliyat edilmediği takdirde çocuk sahibi olma şansını azaltmaktadır. Hastalık, testiste ağrı yapar ve testis küçülmesine hatta testisi kaybetmeye yol açabilir. Bu nedenle hasta ameliyat için gerekli şartları sağlıyorsa tedavi edilmelidir.
Varikosel Cinsel Hayatı Etkiler Mi?
Genellikle sperm fonksiyonlarını etkileyen bir hastalık, bu bölgedeki damar genişlemesiyle beraber testisin sperm fonksiyonlarını bozar. Bu bölgedeki ileri derecedeki damar genişlemeleri ağrıya ve ilişki kalitesinin düşmesine neden olabilir.
Varikoseli Olan Herkes Kısır Mıdır?
Üreme sorunlarından biri olarak görülen varikosel hastalığı her zaman kısırlık nedeni değildir. Ancak tedavi edilebilir kısırlık sebepleri arasında ilk sırada yer alır. Ameliyat sayesinde, kısırlık sorunu çoğunlukla ortadan kalkmaktadır. Ancak her varikoseli olan hastaya ameliyat yapılmamaktadır. Acil ameliyat olması gereken bir hastalık olarak görülmemektedir. Kalıcı hasar oluşturabilen bir hastalık olsa da bu hastalığa sahip olan herkes kısır değildir.
Varikosel Doğuştan Mıdır?
Hastalık, testisi saran toplayıcı damarların genişlemesiyle oluşan ve doğuştan bir damar anomalisi olarak ortaya çıkabilir. Genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkan ve sinsi bir şekilde ilerleyen bir hastalıktır.
Varikosel Tekrarlar Mı?
Mikrocerrahi yöntemiyle yapılan ameliyatlarda hastalığın tekrar etme ihtimali sıfıra yakındır. Ancak mikroskop kullanmadan yapılan ameliyatlarda küçük damarlar gözden kaçabildiği için tekrarlama şansı yüksektir. Ayrıca bu ameliyatlarda komplikasyon oranları fazla olduğu için mikrocerrahi yöntem kullanılmaktadır.
Erkeklerde Ne Sıklıkla Görülür?
Hastalık testislerin kirli kanını götüren toplardamarların varis şeklinde genişlemesi ve uzaması olarak ortaya çıkar. Genellikle %90 oranında ergenlik döneminde sol testiste görülür. Erkeklerde kısırlığın en önemli nedenlerinden biri olarak bilinmektedir. Hastalığın görülme sıklığı toplumda %15-25 olup 20-35 yaşları grubunda daha sık rastlanır.
Ameliyatın Riskleri Nelerdir?
Ameliyat ile kan akışını normal damarlara yönlendirmek üzere etkilenen damarın sıkıştırılması veya kapatılması hedeflenmektedir. Oldukça düşük riskleri bulunan ameliyat da oluşabilecek komplikasyonlar; testislerin etrafında sıvı birikmesi hidrosel oluşması, hastalığın tekrarlanması, enfeksiyon, toplardamar hasarı olarak bilinmektedir.
Varikosel Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Ameliyat mikrocerrahi yöntem ile yapıldığı için o bölgede bulunan tüm damarların bağlanması gerekir. Ameliyat yaklaşık 40 dakika 1 saat sürmekte, hastalar ameliyattan sonra ertesi gün taburcu edilmektedir.
Hastalık Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Kronik bir rahatsızlık olan varikosel, kendi kendine düzelmez. Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda hastalık ilerleyebilir ve boyutunda genişleme, testis boyutlarında küçülme, sperm parametrelerinde giderek daha fazla azalma gibi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu sebeple hastanın şikâyetleri bulunuyorsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir.
Üroloji alanında 20 yılı aşkın tecrübesi bulunan Op. Dr. Serhat Dönmezer’den varikosel hastalığı ile ilgili detaylı bilgi almak için iletişime geçebilir, merak ettiğiniz konuları danışabilirsiniz.
