Böbreklerde veya idrar yollarında oluşan sert mineral birikintileridir. İdrar yolu taşı kalsiyum, oksalat ve ürik asitten meydana gelebilir. Küçük taşlar kendiliğinden düşebilirken, büyük olanlar tıkanıklığa ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Belirtileri arasında idrarda kan, yanma hissi ve sık idrara çıkma bulunur. Bol su içmek ve sağlıklı beslenmek taş oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.
İdrar Yolu Taşı Belirtileri
Her zaman belirti vermeyebilir. Ancak taş hareket ettiğinde veya idrar yolunda tıkanıklığa neden olduğunda bazı belirtiler ortaya çıkar. Sırtın alt kısmında, yanlarda veya kasıklara doğru yayılan keskin ve dalgalı bir ağrı hissedilebilir. Taş idrar yollarından geçerken tahrişe neden olarak idrar yaparken ağrı hissedilmesine yol açabilir.
İdrar kırmızı, pembe veya kahverengi renkte olabilir. Taş mesaneye yaklaştığında, idrara çıkma hissi artabilir. İdrar yolu taşı enfeksiyonla birleştiğinde bulanık ve kötü kokulu idrara yol açabilir. Şiddetli ağrıyla birlikte mide bulantısı ve kusma görülebilir. Eğer idrar yolu enfeksiyonu gelişirse, ateş ve titreme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
İdrar Yolu Taşı Neden Oluşur?
Günlük yeterli miktarda su içmemek, idrardaki minerallerin yoğunlaşmasına ve taş oluşumuna zemin hazırlar. Aşırı tuz, şeker, oksalat içeren gıdalar (ıspanak, çikolata, fındık) ve protein ağırlıklı beslenme taş oluşumuna neden olabilir. Ailede idrar yolu taşı öyküsü olan kişilerde taş gelişme riski daha yüksektir.
Gut, hiperparatiroidizm, böbrek hastalıkları gibi rahatsızlıklar taş oluşumuna katkıda bulunur. Tekrarlayan enfeksiyonlar strüvit taşlarının oluşumuna neden olabilir. Fazla kilo, idrarın kimyasal dengesini bozarak taş oluşumunu artırabilir.
İdrar Yolu Taşı Teşhisi
İdrar yolu taşı teşhisinde çeşitli yöntemler kullanılır. Hastanın belirtileri ve ağrının yeri değerlendirilir. İdrar tahlili ile idrarda kan, enfeksiyon, taş oluşumuna neden olan mineraller incelenir. Kan testi ile böbrek fonksiyonları ve taş oluşumuna yol açan maddelerin seviyeleri kontrol edilir. Röntgen, ultrason, BT gibi teknikler ile taşın yeri ve boyutu belirlenir.
İdrar Yolu Taşı Tedavi Yöntemleri
Tedavi taşın boyutuna, konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Küçük taşlar (4 mm’den küçük) genellikle bol su içilerek ve ağrı kesici kullanılarak kendiliğinden düşebilir. Ağrı kesiciler, taş düşürme sürecindeki ağrıyı hafifletmek için kullanılır. Alfa blokerler, taşın idrar yolundan daha rahat geçmesine yardımcı olabilir. Antibiyotikler, taş nedeniyle gelişen enfeksiyonlar için reçete edilebilir.
Ekstrakorporeal şok dalga litotripsi, ses dalgaları ile taşı kırarak idrarla atılmasını sağlar. İnce bir tüp ile idrar yoluna girilerek taş çıkarılır veya lazerle kırılır. Perkütan nefrolitotomi, büyük taşlar için böbrekten küçük bir kesikle taşın alınması yöntemidir. Açık cerrahi, çok büyük ve diğer yöntemlerle çıkarılamayan taşlar için nadiren tercih edilir.
İdrar Yolu Taşı Önleme Yöntemleri
İdrar yolu taşı oluşumunu önlemek için şu önlemler alınabilir:
-
Günlük en az 2-3 litre su tüketmek
-
Tuz ve şeker tüketimini sınırlamak
-
Aşırı oksalat içeren gıdalardan kaçınmak
-
Dengeli bir diyetle beslenmek
-
İdrar yolu enfeksiyonlarını erken tedavi etmek
-
Düzenli egzersiz yapmak ve ideal kiloyu korumak
Sonuç
İdrar yolu taşı ağrılı ve rahatsız edici olabilir. Ancak doğru tedavi ve önleyici tedbirlerle bu durum kontrol altına alınabilir. Bol su içmek, sağlıklı beslenmek ve düzenli doktor kontrolleri ile taş oluşumunun önüne geçmek mümkündür. Eğer idrar yollarınızda taş belirtileri hissediyorsanız, bir uzmana danışmanız önemlidir.
