Konu Özeti: Sperm üretimi ve cinsiyet hormonlarının salgılanmasından sorumlu erkek üreme organı olan testislerin, olması gerektiği yere ulaşamaması durumu inmemeiş testis (kriptorşidizm) olarak tanımlanmaktadır.
Yeni doğan her 100 bebekten 1’inde bu duruma rastlamak mümkündür. Erken müdahale gerektiren hastalık tedavi edilmediği taktirde kısırlıktan kansere birçok ciddi sağlık sorununa neden olabilir. Bebeklerde inmemiş testis belirtileri fark edilmesi halinde muhakkak hekime danışılması gerekmektedir.
İnmemiş Testis Nedir?
Bebeğin anne karnında gelişmesi esnasında testisler aşağıya doğru hareket eder. Doğuma az zaman kalınca testisler kasık kanalına (skrotuma) geçerek torbaya ulaşır. Testislerin torbaya ulaşması esnasında oluşan aksaklık sonucunda testislerin torbaya ulaşamama durumu inmemiş testis meydana gelir.
Testislerin torbadaki normal yerinde olması sağlıklı testis gelişimi, hormon ve sperm üretimi için oldukça önemlidir. Bebek doğduğunda testislerin biri veya her ikisinin torbasında bulunmaması sonucu oluşan kriptorşidizm hastalığının erken doğan prematüre bebeklerde görülme oranı %30 civarında, zamanında doğmuş erkek bebeklerde görülme oranı da %3–%5’dir.
Üroloji Uzmanı Op. Dr. Serhat Dönmezer İnmemiş Testis İle İlgili Uyarıyor
Erişkinlerde ortalama 5 cm uzunluğunda iki oval organ olan testisler karın bölgesinin ve penisin arkasında skrotum olarak adlandırılan deri bir torba içinde bulunur. Testisler, üreme için kullanılan sperm hücrelerini yapmaya ergenlik çağında başlar ve hayat boyu bu durumu sürdürürler. Gebeliğin ilk iki ayı içerisinde testiler gelişimini tamamlar. Bebeğin testisleri anne karnında 7. Ayda kasık kanalından geçerek doğuma yakın zamanda torbalara iner. Bu yolculuğun gerçekleşmeme durumunda kriptorşidizm ya da halk arasında bilinen adıyla inmemeiş testis meydana gelir.
20 yıla aşkın deneyimi ile sayısız başarılı operasyona imza atan Üroloji Uzmanı Op. Dr. Serhat Dönmezer, kriptorşidizm ile ilgili ebeveynleri uyarıyor. Hastalığın erken fark edilmesi ile vakit kaybedilmeden inmemiş testis tedavisi yapılmalıdır. Bu sebeple aileler muhakkak testislerin yerinde olup olmadığını doğumdan itibaren kontrol etmelidir. Testislerinden birisi veya ikisi birden yerinde yoksa veya aile bu konuda bir şüphe duyuyorsa mutlaka hekime danışılmalıdır.
İnmemiş Testis Nedenleri Nelerdir?
Anne karnında testisin iniş sürecinde oluşan aksaklıklar sonucunda testis iniş yolu boyunca herhangi bir noktada kalabilir. Doğum esnasında bebeklerin %3 – 4’ünde testis doğumda yerinden bulunmamaktadır. Bu hastalarda genellikle 3 ay dolmadan testisler yerine iner. Testislerin yerine inmemesinin çeşitli nedenleri bulunmaktadır.
Bazı durumlarda testis anne karnında hiç oluşmamış ya da oluştuktan sonra damarsal tıkanıklar sebebi ile kaybolmuş olabilir. Bu durum testis yokluğu olarak adlandırılabilir. Testisin önceden bulunduğu ancak çeşitli damar tıkanması, zedelenme, travma sonucu halinde testis erimesinin meydana gelmesi durumunda da inmemiş testis oluşabilir. Testis torbası içerisinde, kasık kanalında muayene ile testis bulunamaması ya da kanal içinde testisin bulunması sonucu kriptorşidizm oluşabilir. Ayrıca testisin normal iniş noktasından farklı bir yerleşim göstermesi sonucunda da kriptorşidizm oluşur. Testisin kasılması sonucu geçici olarak torba dışına refleks olarak çekilmesi durumu utangaç testis olarak bilinmektedir. Bu durum çocukların iler ki yaşamında herhangi bir sorun yaratmaz.
İnmemiş Testis Belirtileri
Anne karnındaki erkek bebeklerde testisler 28. Hafta itibarıyla yavaş yavaş inmeye başlar. Ancak testisin kendisinden kaynaklanan iç bozukluklar, hormonal etkiler, genetik bozukluklar sebebi ile kriptorşidizm oluşur. Çeşitli semptomlar gösteren inmemiş testis belirtileri arasında yer alan en önemli belirti problemli tarafın daha az gelişmiş olması, daha küçük görünmesidir. Bazı durumlarda şiddetli kasık ağrısı oluşması da kriptorşidizm belirtisi olarak ortaya çıkar. Hastalığın fark edilmesi durumunda muhakkak hekime danışılması ve uygun tedavi yöntemine karar verilmesi gerekir.
İnmemiş Testis Kimlerde Görülür?
Kriptorşidizm, anne karnındaki normal süreyi tamamlamadan doğan prematür bebeklerde daha sık görülmektedir. Normal doğan bebeklerin % 4, 3’ünde testis yerinde bulunmaz. Bebeklerin 1 yaşına gelmesi ile yalnızca % 0.96’sında inmemiş testis görülür. Hastalığın başka rahatsızlıklara sebep olmaması erken dönemde fark edilmesi ve muhakkak hekime danışılması gerekir.
İnmemiş Testis Riskleri Nelerdir?
Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu riskler arasında hormon ve sperm üretiminin bozulması ile kısırlık oluşması, testis kanserinin görülme olasılığının yüksek olması, testisin kanlanmasının bozularak testisin kaybedilmesi, kasık fıtığının oluşması, testisin torbada olmamasından kaynaklı psikolojik sorunların meydana gelmesi, yukarıda kalan testisin travmaya maruz kalması gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
İnmemiş Testis Tanısı Nasıl Koyulur?
Yenidoğan bebeğin muayenesinde muhakkak testislerde muayene edilmelidir. Doğumdan sonra tek ya da çift taraflı olarak testisin olmadığı fark edilmişse hekim tarafından muayene yapılır. El ile dokunarak testisin yerleşim yeri tespit edilmeye çalışılır. Bu muayeneye yönteminin yeterli olmadığı durumlarda laparoskopik yöntem tercih edilir.
Laparoskopik yöntem ile hastanın karnı üzerinde küçük bir kesi yapılır. Bu kesinin ucunda kamera olan bir tüp ile inmemiş testisin yeri tespit edilir. Bu yöntemin avantajı doktorun bu işlem esnasında yerini belirlediği testisi yerine indirebilmesidir. Dolayısıyla bu yöntem hem tanı hem de tedavi yöntemi olarak uygulanmaktadır. Ancak bazı durumlarda bu yöntem testisin indirilmesi için yeterli olmayabilir. Kriptorşidizm görüntülenebilmesi için x-ray ve ultrason gibi görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılmaktadır.
İnmemiş Testis Tedavisi
İnmemiş testisi olan bebeklerde testisler 3-6 aya kadar kendiliğinden inebilir. Ancak 6 aydan büyük olan bebeklerde kriptorşidizm bulunuyorsa tedavi uygulanması gerekir. Hastalığın uzun süre tedavi edilmemesi başka sağlık problemine davetiye çıkarabilir. Bu sebeple inememiş testis tedavisi için bebeklere testis ameliyatının 18 aydan önce yapılması tavsiye edilmektedir. Hastaya uygulanan inmemiş testis ameliyatında laparoksopik veya açık cerrahi yöntem uygulanır. Sadece tek testisin inmediği durumlarda uygulanan tedavide başarı oranı oldukça yüksektir.
Hastaya uygulanan bir başka tedavi yöntemi ise hormon tedavisidir. Bu tedavi yönteminde inmemiş testise dışarıdan hormon verilerek yerine inmesi hedeflenmektedir. Hastaya enjeksiyon yoluyla HCG hormonu verilmektedir. Bu tedavi yönteminin başarı oranı cerrahi tedaviye göre daha düşüktür. Bu sebeple hastalığın tedavisinde çoğunlukla cerrahi müdahale tercih edilmektedir.
İnmemiş Testis Cerrahi Müdahale Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Genel anestezi kullanılarak gerçekleştirilen inmemiş testis tedavisi sonrası hasta aynı gün taburcu edilir. Hastanın taburcu olması sonrası hastaya verilen ilaçlar, ağrı kesiciler kullanılır, 1 hafta oyunca günlük pansumanı aksatılmadan yapılır. Genellikle hastaya 1 hafta boyunca banyo önerilmemektedir. Ameliyat sonrası hekimin belirtmiş olduğu aralıklarla hasta doktor muayenesine gelmelidir.
İnmemiş Testis Kendiliğinden Düzelir Mi?
Testisleri inmemiş erkek bebeklerde testisin torbaya iniş süreci bazı durumlarda devam eder. Bu nedenlere bebeklerin takip edilmesi gerekir. Bebeklere yapılan takip sonucunda testislerin indiği saptanırsa herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Ancak testisin torbalara doğru inişi saptanmıyorsa 6 ay ile 1 yaş arası bebeklere cerrahi operasyon gerçekleştirilmektedir.
İnmemiş Testis İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
İnmemiş testis (kriptorşidizm) ile ilgili ebeveynlerin sıkça sorduğu sorular;
İnmemiş Testis En Geç Kaç Yaşında Ameliyat Edilebilir?
Hastalığın tedavisinde en ideal yaş aralığı 6 – 12 ay olarak görülmektedir. Bu süre zarfı içerisinde bebeğin testisi inmemiş ise vakit kaybedilmeden müdahale edilmesi gerekmektedir. Hastalığın tedavi edilmediği 1 – 2 yaş sonrası inmemiş testis vakalarında ciddi rahatsızlıklar görülebilir. Bu sebeple 6 – 12 ay arasında hastaya cerrahi müdahale uygulanmalıdır. Hormon tedavilerinin başarı oranı düşük olması sebebi ile genellikle cerrahi müdahale tercih edilmektedir.
Testisler Ne Zaman İnmeli?
Doğum öncesi karında olan testisler 32-36 hamilelik haftalarında testis torbasına inerler. Ancak bazı durumlarda testisler çeşitli sebeplerden dolayı torbalara inmeyebilir. Bebeğin testisleri normal yerinde ele gelmiyorsa kriptorşidizm hastalığı meydana gelmiştir.
İnmemiş Testis Tedavisi Kaçıncı Aya Kadar Yapılmalıdır?
Hastalığın tedavisinde erken tanı ve tedavinin zamanında uygulanması oldukça önemlidir. Bazı bebeklerde testislerin inmesi doğumdan sonraki ilk 6 aya kadar uzayabilir. Bu nedenle müdahale zamanı 6 ay ile 1 sene içerisinde yapılmalıdır. Tedavi için geç kalınmaması gerekir. Tedavinin en geç 2 yaşında tamamlanması gerekir.
İnmemiş Testis İçin Hangi Bölüme Gidilmelidir?
Kriptorşidizm yani inmemiş testis hastalığı görülen birçok bebeğin tedavisi için hangi polikliniğe gidilmesi gerektiği ebeveynleri tarafından merak edilmektedir. İnmemiş testis hastalığının teşhis ve tedavisi için alanında uzman üroloji hekimleri tercih edilmelidir.
Testis Muayenesi Nasıl Yapılır?
Her iki testiste hasta tarafından belli aralıklarla muayene edilmelidir. Testis yüzeyinde düzensizlikler, şişlikler, çıkıntılar olup olmadığı el muayenesi ile yapılmalıdır. Testiste herhangi farklı bir durumunun fark edilmesi halinde hekime danışılması gerekir.
İnmemiş Testis Ultrasonda Görülür Mü?
Doğum esnasında testislerin inmemesi durumunda bebeğe yapılan muayenede testisler ele gelmez. Testilerin yerini saptamak, oluşup oluşmadığını anlamak oldukça önemlidir. Bu nedenle ele gelmeyen testislerin tespiti için hekimler tarafından ultrason, MR ve hatta laparoskopi gibi yöntemler uygulanmaktadır.
İnmemiş Testis Genetik Midir?
Erkek çocuklarında testislerin skrotumda olmaması durumu çeşitli nedenlerle meydana gelmektedir. Kriptorşidizm oluşmasına etki eden faktörler arasında hormonal bozukluklar genetik faktörler sebep olabilir.
Testis İndirme Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Testisleri inmemiş hastalara uygulanan ameliyatın süresi genel itibarıyla 30 dakika sürmektedir. Hasta ameliyattan 3 – 4 saat sonra hekimin uygun görmesi durumunda taburcu edilir.
