İstemsiz idrar sızması durumudur. Kadınlarda idrar kaçırma, genellikle öksürme, gülme veya egzersiz sırasında olur. Bazı kadınlar tuvalete yetişemeden kaçırır. Yaş, doğum ve menopoz riski artırır. Kasların zayıflaması ana nedendir. Günlük yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Tedaviyle kontrol altına alınabilir. Egzersiz, ilaç veya cerrahi yöntemler uygulanabilir. Doktora başvurmak önemlidir.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Nedenleri Nelerdir?
Pelvik taban kasları, mesaneyi ve idrar yollarını destekleyen kaslardır. Bu kaslar yaşla birlikte ya da doğum sonrası zayıflayabilir. Zayıfladığında mesane kontrolü zorlaşır ve istemsiz idrar kaçırma meydana gelir. Özellikle hapşırma, öksürme, gülme gibi ani karın içi basıncı artıran hareketlerde kadınlarda idrar kaçırma görülebilir. Gebelik sürecinde artan rahim baskısı pelvik taban kaslarını zorlayabilir. Vajinal doğum sırasında ise bu kaslar aşırı gerilerek hasar görebilir. Bu durum doğum sonrası kadınlarda stres tipi idrar kaçırmaya yol açabilir. Özellikle birden fazla doğum yapan kadınlarda bu risk artar.
Menopoz döneminde kadınlık hormonu östrojenin azalmasıyla birlikte vajina ve mesane çevresindeki dokular incelir. Bu durum mesane kontrolünü olumsuz etkileyerek idrar kaçırmaya neden olabilir. Menopoz sonrası dönemde idrar kaçırma daha sık görülür. Fazla kilo, mesane üzerine sürekli baskı yapar. Bu durum mesanenin işlevini olumsuz etkileyerek ani idrar kaçırmalara yol açabilir. Özellikle karın bölgesindeki yağlanma pelvik bölgeye daha fazla baskı yaparak sorunu artırabilir. İdrar yolu enfeksiyonları mesanenin tahriş olmasına neden olur. Bu da ani ve sık idrara çıkma ihtiyacı oluşturur.
Bazı durumlarda kadınlar tuvalete yetişemeden idrar kaçırabilir. Enfeksiyon tedavi edildiğinde genellikle sorun geçicidir. Sürekli kabızlık durumunda, rektum dolgunluğu mesaneye baskı yapabilir. Ayrıca sürekli ıkınma pelvik taban kaslarını zayıflatır. Bu durum zamanla idrar kaçırmaya neden olabilir. Multipl skleroz (MS), Parkinson hastalığı, inme (felç) veya diyabet gibi sinir sistemini etkileyen hastalıklar, mesane kontrolünü sağlayan sinirlerin işleyişini bozabilir. Bu da ani idrar yapma isteği ya da sızıntı şeklinde idrar kaçırmayla sonuçlanabilir.
Bazı tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler ya da kas gevşeticiler, mesane kaslarını etkileyerek idrar kaçırmayı tetikleyebilir. Diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar ise sık idrara çıkma ihtiyacı doğurarak kazara kaçırmaya yol açabilir. Sigara içmek kronik öksürüğe neden olabilir. Bu öksürükler, pelvik taban kaslarına sürekli baskı uygulayarak onları zayıflatır. Ayrıca nikotin mesaneyi uyararak kadınlarda idrara çıkma ihtiyacını artırabilir. Ailede benzer sorunları olan kadınlarda risk daha yüksektir. Genetik olarak pelvik yapılar daha zayıf olabilir ve bu da mesane kontrolünü zorlaştırabilir.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Belirtileri Nelerdir?
Aniden gelen çok güçlü bir idrar yapma hissi olur. Tuvalete yetişemeden idrar kaçabilir. Bu belirti genellikle “acil tip idrar kaçırma (urge inkontinans)” olarak bilinir. Karın içi basıncını artıran hareketlerde (örneğin öksürme, gülme veya ağır kaldırma) idrar damlaması olur. Bu durum “stres tipi idrar kaçırma” olarak adlandırılır. Uyurken kadınlarda idrar kaçırma görülebilir. Gece sık sık tuvalete kalkma ihtiyacı olur. Özellikle ileri yaşta bu belirti daha sık yaşanabilir. Tuvalet ihtiyacı hissedilmeden, aniden ve fark edilmeden iç çamaşırın ıslanması durumu olur. Genellikle mesane kaslarının zayıflığına veya sinirsel sorunlara bağlıdır.
Tuvalete gittikten sonra mesanenin tam boşalmadığı hissi yaşanır. Sık sık ve az miktarda idrara çıkma görülür. Bu durum da idrar kaçırmaya neden olabilir. Cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında idrar kaçırma olabilir. Bu durum, pelvik taban kaslarının zayıflığına işaret edebilir. Sürekli ıslaklık hissi ve idrar kokusu oluşabilir. Cilt tahrişi, kaşıntı ve enfeksiyonlara yol açabilir. Bu belirtiler, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Ancak genellikle tedavi edilebilir durumlar olup bir üroloji veya kadın hastalıkları uzmanına başvurulması önerilir.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Teşhisi Nasıl Koyulur?
Doktor, hastanın genel sağlık durumu, geçmiş hastalıkları, doğum sayısı, menopoz durumu, geçirdiği operasyonlar ve mevcut şikayetleri hakkında ayrıntılı bilgi alır. İdrar kaçırmanın ne zaman başladığı, sıklığı, miktarı, ne zaman meydana geldiği (öksürürken, gülerken, uykuda vs.) sorgulanır. Bu aşama, idrar kaçırmanın tipi hakkında ilk ipuçlarını verir. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ya da üroloji uzmanı tarafından pelvik muayene yapılır. Bu muayene sırasında pelvik kaslar, vajinal duvarlar ve idrar torbasının durumu değerlendirilir. Özellikle pelvik organ sarkmaları araştırılır çünkü bu durum kadınlarda idrar kaçırma ile ilişkilidir.
Hastadan birkaç gün boyunca idrar yapma saatlerini, sıvı alım miktarını, kaçırma olaylarını ve bu olaylar sırasında neler yaptığına dair notlar tutması istenir. Bu günlük, şikayetin ciddiyetini ve düzenini ortaya koymada oldukça faydalıdır. Temel idrar tahlili (idrarın mikroskobik incelenmesi) ve kültür testleri yapılır. Bu testler sayesinde enfeksiyon, kan, şeker veya protein kaçağı gibi idrarla ilgili başka hastalıklar araştırılır. İdrar yolu enfeksiyonu idrar kaçırmaya neden olabileceğinden bu testler önemlidir. Hastanın belirli bir süre boyunca özel emici ped kullanması ve bu pedin tartılarak idrar kaçağı miktarının ölçülmesi yöntemidir. Kaçırma miktarı hakkında objektif veri sağlar. Genellikle stres tipi idrar kaçırmanın değerlendirilmesinde kullanılır. Alt üriner sistemin değerlendirilmesi için mesane ve böbrek ultrasonu yapılabilir. Mesane doluluğu ve boşalma sonrası mesanede kalan idrar miktarı ölçülür. Bu da mesanenin boşaltım fonksiyonunu değerlendirmede yardımcı olur.
Ürodinamik testler, idrar torbasının dolma ve boşalma işlevlerini ayrıntılı olarak değerlendirmek için yapılır. Mesane basıncı, idrar akış hızı ve idrar yaparken pelvik kasların durumu gibi çeşitli veriler elde edilir. Özellikle karmaşık idrar kaçırma vakalarında bu testler çok önemlidir. Sistoskopi küçük bir kamera yardımıyla mesane içinin doğrudan görüntülenmesini sağlar. Nadiren, başka bir yapısal sorun ya da tümör şüphesi varsa yapılır. Genellikle ileri vakalarda veya diğer testlerle teşhis konulamayan durumlarda tercih edilir. Bu aşamaların sonunda doktor, kadınlarda idrar kaçırma türünü (stres, sıkışma, taşma vs.) belirler ve uygun tedavi planını oluşturur.
Kadınlarda İdrar Kaçırma Tedavisi Nasıl Yapılır?
İdrar kaçırma sorunu yaşayan kadınlar için ilk adım genellikle yaşam tarzı değişiklikleri yapmaktır. Gün boyu aşırı sıvı tüketimi, idrarın sık yapılmasına neden olabilir. Ancak sıvı alımını tamamen kısıtlamak da böbreklerin etkili çalışmamasına yol açabilir, bu yüzden yeterli miktarda su içmek önemlidir. Kafein ve alkol gibi maddeler mesane üzerindeki baskıyı artırabilir. Bu nedenle bunların sınırlanması gerekebilir. Pelvik taban kaslarını güçlendiren egzersizler, kadınlarda idrar kaçırma sorununu önemli ölçüde azaltır. Pelvik taban kaslarını güçlendirmek, idrar kaçırmayı kontrol altına almak için oldukça etkili bir yöntemdir.
Kegel egzersizleri, kadınların bu kasları kontrol etmelerini sağlar. Bu egzersizler, idrar yaparken idrarı tutma hareketini simüle eder. Düzenli olarak yapılan bu egzersizler, mesane kontrolünü artırabilir. İdrar kaçırma sorununu azaltabilir. Pelvik taban fizyoterapisi, kasların güçlenmesine ve rahatlamasına yardımcı olur. Fizyoterapistler, idrar kaçırma tedavisi için özel egzersiz programları sunabilir. Bu tedavi, kaslardaki dengesizlikleri düzeltmeye yardımcı olur. Tedavide kullanılan bazı ilaçlar, mesane kaslarını rahatlatmaya veya sıkışma hissini kontrol etmeye yardımcı olabilir.
Antikolinerjik ilaçlar, mesanenin aşırı aktif olmasını engelleyebilir. Beta-3 adrenerjik agonistler, mesane kaslarını gevşetir ve idrarın daha iyi tutulmasını sağlar. Biyofeedback, kadınların pelvik kaslarını daha etkili bir şekilde kontrol etmelerini sağlamak için kullanılır. Bir cihaz aracılığıyla kas aktivitesi izlenir ve kadınlar bu geri bildirime göre egzersizlerini yapar. Bu terapi, kasları bilinçli olarak kontrol etme yeteneğini geliştirir. Diğer tedavi yöntemleri yetersiz kaldığında cerrahi müdahale düşünülebilir. Sling ameliyatı, pelvik taban kaslarını desteklemek için yapılan cerrahi işlemdir. İdrar kaçırmayı önlemeye yardımcı olabilir. Cerrahi bir sling, idrar kanallarının üzerine yerleştirilir. Mesane askı ameliyatı işleminde, mesanenin desteklenmesi için doku veya sentetik materyaller kullanılır.
Eğer idrar kaçırma, vajinal veya üretral fistüller nedeniyle meydana geliyorsa, bu durum cerrahi işlemle düzeltilir. Bazı kadınlar için vajinal tedavi yöntemleri de faydalı olabilir. Pelvik taban kaslarını destekleyen bir cihaz olan vajinal halka, idrar kaçırma tedavisinde kullanılır. Vajinal lazer tedavisi, pelvik taban kaslarını güçlendirebilir. Mesane kontrolünü iyileştirebilir. Elektriksel stimulasyon cihazları, pelvik kasları uyararak bu kasların güçlenmesine yardımcı olabilir. Bu tedavi, kasların daha iyi çalışmasını sağlar ve idrar kaçırmayı azaltabilir. Kadınlarda idrar kaçırma tedavisinde her birey için en uygun çözüm, kişisel ihtiyaçlarına göre belirlenir. Tedavi sürecinde bir uzmandan yardım almak, doğru yaklaşımın seçilmesi açısından önemlidir.
